Կանցերոգեններ. ինչպիսի՞ տեսք ունեն
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը ներկայացնում է կանցերոգենների ցանկը. նյութեր, որոնք առաջացնում են բջիջների մուտացիա և քաղցկեղի զարգացում: Այդ ցուցակը մշտապես աճում է, ահա նրա մի քանի կետերը:
Ծխախոտում պարունակվող քիմիական նյութեր:
Ըստ ԱՀԿ տվյալների ծխելը հանդիսանում է քաղցկեղի զարգացման ամենգլխավոր ռիսկի գործոնը, որին բաժին է հասնում քաղցկեղից մահացության բոլոր դեպքերի մոտ 22%-ը:
Նիտրատներ և նիտրիտներ
Բարձրացնում են մարսողական համակարգի քաղցկեղի զարգացման հավանականությունը:
Պոլիցիկլիկ արոմատիկ ածխաջրածիններ
Առաջանում են նավթամթերքների, կենցաղային աղբի ոչ լրիվ այրման հետևանքով, որոշները սննդի տապակման, բուսական յուղի եռացման հետևանքով: Ասոցացվում են մարսողական համակարգի քաղցկեղի հետ:
Ասբեստ
Ասբեստի փոշու ներշնչումը բարձրացնում է թոքերի քաղցկեղի հավանականությունը, սննդի շփումը ասբեստի հետ բերում է ստամոքսի քաղցկեղի և մեզոթելոմայի առաջացման:
Կադմիում
Շփումն ասոցացվում է թոքերի քաղցկեղի հետ:
Քարածխային փոշի, մուր և ձյութ
Մաշկի հետ շփման դեպքում՝ մաշկի քաղցկեղ, ներշնչման դեպքում թոքերի քաղցկեղ, ասոցացվոմ է նաև միզատար ուղիների և մարսողական ուղու քաղցկեղի հետ:
Կոքսոքիմիական արտադրության թափոններ
Կոքսացող ածխի արտադրության ժամանակ անջատվող գազերը և կոքսային վառարանների ճառագայթումը բարձրացնում է թոքերի քաղցկեղի զարգացման ռիսկը:
Էթիլենի օքսիդ
Շփումը մեծացնում է լեյկոզների ռիսկը
Նիկելի միացություններ
Մեծացնում է թոքերի քաղցկեղի հավանականությունը:
Վարակիչ հիվանդություններ
ԱՀԿ-ն կանցերոգեն վարակների թվին է դասում Helicobacter pylori, մարդու պապիլոմայի վիրուսը, հեպատիտ B վիրուսը, հեպատիտ C վիրուսը և Էպշտեյն-Բարի վիրուսը: 2012 թվականին վերջիններս համարվել են քաղցկեղի դեպքերի մոտ 15%-ի պատճառը:
Ճարպակալում և ավելորդ քաշ
ԱՀԿ-ն համարում է, որ ավելորդ քաշը և ճարպակալումը կապված են քաղցկեղի շատ տեսակների հետ, ինչպիսիք են կերակրափողի, հաստ և ուղիղ աղու, կրծքագեղձի, արգանդի լորձաթաղանթի և երիկամների քաղցկեղը: