Ծրագրեր

Ի՞նչ է բիոպսիան, ինչպե՞ս է այն կատարվում

Բիոպսիան (կենսազննում) ախտորոշիչ գործողություն է, որի ժամանակ կրծքագեղձի hնարավոր քաղցկեղի հայտնաբերման կամ հերքման նպատակով կրծքագեղձի հյուսվածքից վերցվում է մի փոքրիկ հյուսվածքային մասնիկ՝ նմուշ (բիոպտատ), որն ուսումնասիրվում է մանրադիտակով: Հյուսվածքի նմուշը ենթարկվում է հյուսվածաբանական, իսկ անհրաժեշտության դեպքում՝ նաև իմունոհիստոքիմիական հետազոտության: Սովորաբար, կրծքագեղձի բիոպսիան իրականացվում է կրծքագեղձի զննման (կամ ինքնազննման) ժամանակ հայտնաբերված գոյացության և/կամ մամոգրաֆիկ, ԳՁՀ կամ ՄՌՏ հետազոտությունների միջոցով հայտնաբերված գոյացության կամ կասկածելի հատվածի բարորակ կամ չարորակ բնույթը պարզելու նպատակով: Բիոպսիայով է պայմանավորված լիարժեք և ճշգրիտ ախտորոշումը, ինչպես նաև հետագայում բուժման եղանակի ընտրությունը։

Բիոպսիայի օգնությամբ ստացված հյուսվածքային կտորներն ուղարկվում են հատուկ լաբորատորիա, որտեղ իրականացվում է վերջիններիս  հյուսվածաբանական հետազոտությունը: Օրգանիզմի բոլոր բջիջներն ունեն բնորոշ կառուցվածք, ինչով պայմանավորված է նաև, թե ինչ հյուսվածքի են պատկանում: Չարորակացման դեպքում պատկերը լիովին փոխվում է․ բջիջների ներքին կառուցվածքը խանգարվում է, և նրանք դադարում են նմանվել հարևան բջիջներին: Որպես կանոն, այս շեղումներն այնքան զգալի են, որ կարելի է տեսնել անգամ սովորական մանրադիտակով:

Բիոպսիա և բիոպտատ

Բիոպսիայի ժամանակ վերցված նյութը նախքան ուսումնասիրելն անհրաժեշտ է մշակել հատուկ եղանակով. կտրատել շատ բարակ, թափանցիկ շերտերի և ներկել:  Կտրվածքներ ստանալու համար հյուսվածքի կտորները սկզբում կարծրացնում են (օրինակ, ներծծում են պարաֆինով), ապա պահելով հատուկ բռնիչով ՝ կտրատում են հատուկ սուր դանակի՝ միկրոտոմի օգնությամբ:

Ստացված բարակ թաղանթները տեղադրում են նախապես պատրաստված փոքր ապակիների վրա և հենց նրանց վրա ներկում: Ներկման եղանակները շատ են, սակայն բոլորն էլ մի քանի փուլով են իրականացվում: Նախկինում պատրաստուկները մի տարայից մյուսը տեղափոխվում էին ձեռքով, այժմ ներկման բոլոր փուլերը կարող են իրականացվել հատուկ գործիքներով: Սակայն, սա միակ փուլն է, երբ ավտոմատացումը հնարավոր է, քանի որ մնացածն ամբողջովին պայմանավորված է մասնագետի ուշադրությամբ և գիտելիքով:

Երբ արդեն ներկված պատրաստուկը մանրադիտակի տակ է, գործի է անցնում բժշկության մեջ շատ կարևոր մասնագետը` մորֆոլոգը: Գնահատելով հետազոտվող բջիջների առանձնահատկությունները, նա եզրակացնում է` բարորակ է հյուսվածքը, թե` չարորակ: Ավելին, հաճախ քաղցկեղային բջիջների տեսակով պայմանավորված՝ հնարավոր է որոշել նաև հիվանդության տեսակը, առանձնահատկությունները և, նույնիսկ, կանխատեսել ընթացքը:

Եթե լուսային մանրադիտակով հետազոտումն անբավարար է, իրականացվում  է իմունահյուսվածաբանական քննություն: Այս դեպքում կտրվածքները մշակվում են մի քանի հակաուռուցքային շիճուկներով (յուրաքանչյուր կոնկրետ դեպքում` տարբեր): Եթե դրանցից որևէ մեկի ուղղվածությունը համընկնում է ուռուցքի բնույթի հետ, պատրաստուկի բջիջներում առաջանում են մանրադիտակի տակ հստակ երևացող դեղնավուն հատիկներ: Այս եղանակը արդյունավետ է մելանոմայի ախտորոշման ժամանակ, որը հեշտությամբ մետաստազներ տվող մաշկի չարորակ ուռուցք է:

Որոշ դեպքերում, երբ անհրաժեշտ է հասկանալ, թե ինչ փոփոխություններ են առաջացել բջիջների ներքին օրգաններում (օրգանելներ), օգնության է հասնում էլեկտրոնային մանրադիտակը: Հսկայական՝ մինչև 100 հազար անգամ խոշորացում թույլատրող էլեկտրոնային մանրադիտակն ունի իր առավելություններն ու թերությունները: Հնարավորություն տալով զննել նույնիսկ խոշոր մոլեկուլները, այն միաժամանակ տեսադաշտում կարող է պահել ընդամենը մի քանի բջիջ: Այս ամենը հազար անգամ մեծացնում է հետազոտման նյութի ճիշտ վերցնելու կարևորությունը (ինչպես բիոպսիայի ընթացքում, այնպես էլ կտրվածքների պատրաստման և ընտրության ժամանակ):